Στην Γη τα ψυχρά, πλούσια σε πάγο, εδάφη συχνά αναπτύσσουν ένα σύνολο σχεδίων εξαιρετικής κανονικότητας, από μικρές εξάρσεις και διασυνδεδεμένες ρωγμές, πού θυμίζουν χοντρικά κηρήθρα και αναφέρονται ως “πολυγωνικά εδάφη”. Αυτά τα σχέδια αναπτύσσονται όταν το μονίμως παγωμένο έδαφος ψύχεται περαιτέρω κάθε χειμώνα, συστέλλεται και γεμίζει ρωγμές.

Με την πάροδο εκατοντάδων, έως και χιλιάδων ετών, οι επιφανειακοί αυτοί σχηματισμοί αναπτύσσονται σ’ ένα εμφανές σύνολο διασυνδεδεμένων ρωγμών. Τυπικά, αυτά τα πολύγωνα έχουν διαστάσεις της τάξεως των μερικών μέτρων. Τα σκασίματα, πού εμφανίζονται στην λάσπη όταν ξεραίνεται και συστέλλεται, είναι ένα εντελώς ανάλογο φαινόμενο, απλώς μικρότερης κλίμακας, στην περιοχή των μερικών εκατοστών του μέτρου.

Όπως ξέρουμε, ο Άρης έχει κι αυτός εποχές, έτσι το κρύο του χειμώνα σπάζει το παγωμένο έδαφος με τον ίδιο τρόπο. Έτσι τα πολυγωνικά εδάφη είναι ευρύτατα διαδεδομένα στα μέσα και ανώτερα γεωγραφικά πλάτη. Η εικόνα αυτή παρουσιάζει ένα τέτοιο παράδειγμα. Οι σχετικά μεγάλοι μετεωρικοί κρατήρες, όπως αυτός στην πλήρη εικόνα, διαμέτρου 400 m, είναι συχνά υποτονικοί σ’ αυτά τα εδάφη, ή έχουν εκφυλισθεί σ’ έναν δακτύλιο από διάσπαρτους βράχους, γεμάτοι εν μέρει από φερτά υλικά και καλυμμένοι από άμμο και σκόνη, πού έχει μεταφέρει ο άνεμος. Κρατήρες μικρότερης διαμέτρου, στην περιοχή των μερικών δεκάδων μέτρων, είναι πρακτικά ανύπαρκτοι. Αυτή η εικόνα δείχνει τρείς, ίσως τέσσερις, τέτοιους κρατήρες. Αυτή η κατανομή των μετεωρικών κρατήρων υποδηλώνει ότι η επιφάνεια αυτή είναι νεαρής ηλικίας και έχει επιπλέον υποστεί εκτεταμένη τροποποίηση σε γεωλογικά πρόσφατες εποχές.

Τα πολύγωνα αυτά καθ’ εαυτά, ίσως είναι εν μέρει υπεύθυνα γιά την “νεανική” εικόνα του εδάφους. Καθώς αναπτύσσονται συνεχώς καινούργια πολύγωνα, πάνω από τα παλαιότερα, συμβάλλουν στην σταδιακή ισοπέδωση του εδάφους και στην εξασθένιση παλαιότερων χαρακτηριστικών. Πράγματι, προσεκτική εξέταση των φαινομενικά νεαρών μικρών κρατήρων αποκαλύπτει ότι τα πολύγωνα γρήγορα αρχίζουν ν’ αναπτύσσονται και στο εσωτερικό τους, διαβρώνοντας σιγά-σιγά τα τοιχώματά τους.

Απόδοση στα ελληνικά: Αριστείδης Σκουρτόπουλος